CZASOWNIKI
Odmiana przez osoby - osoby
Liczba pojedyncza:
|
Liczba mnoga:
|
yo
|
(ja)
|
nosotros / nosotras
|
(my)
|
tú
|
(ty)
|
vosotros / vosotras
|
(wy)
|
él / ella / usted
|
(on / ona /
pan, pani)
|
ellos /
ellas / ustedes
|
(oni / one /
państwo, panie)
|
Gerundio
Tworzenie
gerundio:
- gdy kończy się na -ar:
|
–ando
|
(np. trabajar
=> trabajando)
|
- gdy kończy się na –er, -ir:
|
–iendo
|
(np. comer
=> comiendo)
(np.
escribir => escribiendo)
|
Wyjątki
niektóre:
(powiedzieć)
|
decir
|
=>
|
diciendo
|
(prosić)
|
pedir
|
=>
|
pidiendo
|
(zabawiać)
|
divertir
|
=>
|
divirtiendo
|
(woleć)
|
preferir
|
=>
|
prefiriendo
|
(serwować)
|
servir
|
=>
|
sirviendo
|
(spać)
|
dormir
|
=>
|
durmiendo
|
(umierać)
|
morir
|
=>
|
muriendo
|
(móc)
|
poder
|
=>
|
pudiendo
|
(upadać)
|
caer
|
=>
|
cayendo
|
(iść)
|
ir
|
=>
|
yendo
|
(czytać)
|
leer
|
=>
|
leyendo
|
(słyszeć)
|
oír
|
=>
|
oyendo
|
(przynosić)
|
traer
|
=>
|
trayendo
|
(wierzyć)
|
creer
|
=>
|
creyendo
|
Czasowniki zwrotne
W bezokoliczniku czasownik i zaimek zwrotny piszemy razem.
(np. peinarse => czesać się, sentarse => siadać, levantarse => wstawać)
Przy odmianie przez osoby zaimek zwrotny też się odmienia:
yo
|
me
|
nosotros
|
nos
|
tú
|
te
|
vosotros
|
os
|
él
|
se
|
ellos
|
se
|
Czasownik odmieniamy według jego koniugacji (normalnie):
yo
|
me levanto
|
nosotros
|
nos levantamos
|
tú
|
te lavantas
|
vosotros
|
os levantáis
|
él
|
se levanta
|
ellos
|
se levantan
|
Uwaga:
- Jeżeli w bezokoliczniku zaimek dotyczy jakiejś osoby to go
odmieniamy.
np. Yo quiero sentarme. (Chcę usiąść.)
Tú necesitas ducharte.
(Musisz wziąć prysznic.)
Ellos quieren acostarse. (Chcą
położyć się spać.)
- W trybie rozkazującym zaimek zwrotny piszemy razem z czasownikiem
i odmieniamy go.
Tryb
rozkazujący - Imperativo
Imperativo
Afirmativo:
np.
|
hablar
(mówić)
|
comer
(jeść)
|
vivir
(żyć)
|
yo
|
-
|
-
|
-
|
tú
|
habla
|
come
|
vive
|
Usted
|
hable
|
coma
|
viva
|
nosotros
|
-
|
-
|
-
|
vosotros
|
hablad
|
comed
|
vivid
|
Ustedes
|
hablen
|
coman
|
vivan
|
|
-ar
|
-er
|
-ir
|
yo
|
-
|
-
|
-
|
tú
|
-a
|
-e
|
-e
|
Usted
|
-e
|
-a
|
-a
|
nosotros
/ nosotras
|
-
|
-
|
-
|
vosotros / vosotras
|
-ad
|
-ed
|
-id
|
Ustedes
|
-en
|
-an
|
-an
|
np. Escribe una carta a tus padre. (Napisz list do rodziców.)
¡Cierren
(¡Cerrad) la ventana! (Zamknijcie okno.)
¡Enciende
la luz!
(Zapal
światło.)
¡Ven
aquí!
(Przyjdź
tutaj.)
¡Come
un poco más!
(Zjedz
trochę więcej.)
Uwaga:
- Czasowniki zwrotne w Imperativo piszemy łącznie z
odmienionym zaimkiem zwrotnym: (Uwaga: w 2 os. l.
mn. (vosotros) opuszczamy końcówkę „-d” czasownika!)
yo
|
-
|
nosotros
|
-
|
tú
|
levantate
|
vosotros
|
levantaos
|
Usted
|
levantese
|
Ustedes
|
levantense
|
Odmiana nieregularna i częściowo nieregularna:
|
|
tú
|
Usted
|
vosotros
|
Ustedes
|
dać
|
dar
|
da
|
dé
|
dad
|
den
|
powiedzieć
|
decir
|
dí
|
diga
|
decid
|
digan
|
iść
|
ir
|
ve
|
vaya
|
id
|
vayan
|
robić
|
hacer
|
haz
|
haga
|
haced
|
hagan
|
słyszeć
|
oír
|
oye
|
oiga
|
oíd
|
oigan
|
kłaść
|
poner
|
pon
|
ponga
|
poned
|
pongan
|
być
|
ser
|
sé
|
sea
|
sed
|
sean
|
wychodzić
|
salir
|
sal
|
salga
|
salid
|
salgan
|
mieć
|
tener
|
ten
|
tenga
|
tened
|
tengan
|
przychodzić
|
venir
|
ven
|
venga
|
venid
|
vengan
|
e => ie; o => ue; e => i
|
(tú, él, ellos)
|
np.:
|
zamykać
|
cerrar
|
cierra
|
cierre
|
cerrad
|
cierren
|
spać
|
dormir
|
duerme
|
duerma
|
dormid
|
duerman
|
powtarzać
|
repetir
|
repite
|
repita
|
repetid
|
repitan
|
Imperativo Negativo:
|
-ar
|
-er
|
-ir
|
yo
|
-
|
-
|
-
|
tú
|
-es
|
-as
|
-as
|
Usted
|
-e
|
-a
|
-a
|
nosotros
/ nosotras
|
-
|
-
|
-
|
vosotros / vosotras
|
-éis
|
-áis
|
-áis
|
Ustedes
|
-en
|
-an
|
-an
|
np.
|
hablar
(mówić)
|
comer
(jeść)
|
vivir
(żyć)
|
yo
|
-
|
-
|
-
|
tú
|
no hables
|
no comas
|
no vivas
|
Usted
|
no hable
|
no coma
|
no viva
|
nosotros
|
-
|
-
|
-
|
vosotros
|
no habléis
|
no comáis
|
no viváis
|
Ustedes
|
no hablen
|
no coman
|
no vivan
|
np. No tomes estos pantalones. (Nie bierz tych spodni.)
No
lo hagas.
(Nie
rób tego.)
Imiesłów przeszły – Participio
-ar
|
=>
|
-ado
|
|
np. comprar (kupować)
|
=>
|
comprado
|
-er
-ir
|
=>
|
-ido
|
|
np. beber (pić)
np. salir (wychodzić)
|
=>
=>
|
bebido
salido
|
Używany do konstrukcji czasu przeszłego Pretérito
Perfecto.
Odmiana nieregularna:
(robić)
|
hacer
|
=>
|
hecho
|
(położyć)
|
poner
|
=>
|
puesto
|
(rozwiązać)
|
resolver
|
=>
|
resuelto
|
(zepsuć)
|
romper
|
=>
|
roto
|
(widzieć)
|
ver
|
=>
|
visto
|
(wracać)
|
volver
|
=>
|
vuelto
|
(otworzyć)
|
abrir
|
=>
|
abierto
|
(powiedzieć)
|
decir
|
=>
|
dicho
|
(pisać)
|
escribir
|
=>
|
escrito
|
(umierać)
|
morir
|
=>
|
muerto
|
SER (BYĆ)
Odmiana w czasie teraźniejszym:
yo
|
soy
|
nosotros
|
somos
|
tú
|
eres
|
vosotros
|
sois
|
él
|
es
|
ellos
|
son
|
Używany do określenia cech stałych:
- zawód, zajęcie, wyznanie (np. Soy
estudiante.)
- pochodzenie
(np. Soy polaco.)
- cechy stałe (wygląd, charakter) (np. Es rubia.; Son simpáticos.)
- przynależność
(np.
Ese coche es de Juan.)
- czas
(np.
Hoy es domingo.; Ya es
tarde.; Ahora es verano.;
¿Qué hora es? Son las doce y
media.)
ESTAR (BYĆ)
Odmiana w czasie teraźniejszym:
yo
|
estoy
|
nosotros
|
estamos
|
tú
|
estás
|
vosotros
|
estáis
|
él
|
está
|
ellos
|
están
|
Używany do określenia stanów przejściowych:
- samopoczucie, stan fizyczny (np. Estoy contento.;
Estoy cansada.)
- stan zdrowia
(np. Estoy resfriada.)
- stan cywilny
(np. Estoy soltero.)
(ALE: Soy viudo.)
- cechy zmienne
(np. El reloj está roto.)
- usytuowanie rzeczy i osób
znanych (np. Mis gafas están en la mesa.) (ALE: Hay unas gafas en la mesa.)
- czas
(np. Hoy estamos a domingo.;
Ahora estamos en verano.)
HAY (BYĆ)
Jest to bezosobowa (nieodmienna) forma czasownika: haber.
Odpowiednik angielskiego: there is / there are.
Używamy:
- określenie położenia rzeczy i osób nieznanych (np. En el parque hay unos bancos.)
- w pytaniach o ilość
(np. ¿Cuántas latas de Coca-Cola hay
en la nevera?)
Przy
określaniu położenia zdanie rozpoczynamy określeniem miejsca.
Hay
występuje zawsze ze słówkami (w odpowiedniej formie):
- rodzajniki nieokreślone (un, una, unos, unas) (np. Allí hay un museo.)
- liczebniki (uno, dos...)
(np. Hay dos personas en la habitación.)
- mucho (mucho,
mucha, mucos, muchas) (np. Hay
muchas latas en la nevera.)
- poco (poco,
poca, pocos, pocas)
(np.
Hay pocas latas en la nevera.)
- bastante (bastante, bastantes)
(np. Hay bastantes
latas en la nevera.)
|