CZASOWNIKI

Odmiana przez osoby - osoby

Liczba pojedyncza:

 

Liczba mnoga:

 

yo

(ja)

nosotros / nosotras

(my)

(ty)

vosotros / vosotras

(wy)

él / ella / usted

(on / ona / pan, pani)

ellos / ellas / ustedes

(oni / one / państwo, panie)


Gerundio

Tworzenie gerundio:

- gdy kończy się na -ar:

–ando

(np. trabajar => trabajando)

 

- gdy kończy się na –er, -ir:

–iendo

(np. comer => comiendo)

(np. escribir => escribiendo)

Wyjątki niektóre:

(powiedzieć)

decir

=>

diciendo

(prosić)

pedir

=>

pidiendo

(zabawiać)

divertir

=>

divirtiendo

(woleć)

preferir

=>

prefiriendo

(serwować)

servir

=>

sirviendo

(spać)

dormir

=>

durmiendo

(umierać)

morir

=>

muriendo

(móc)

poder

=>

pudiendo

(upadać)

caer

=>

cayendo

(iść)

ir

=>

yendo

(czytać)

leer

=>

leyendo

(słyszeć)

oír

=>

oyendo

(przynosić)

traer

=>

trayendo

(wierzyć)

creer

=>

creyendo

 

Czasowniki zwrotne

W bezokoliczniku czasownik i zaimek zwrotny piszemy razem.

(np. peinarse => czesać się,      sentarse => siadać,      levantarse => wstawać)

 

Przy odmianie przez osoby zaimek zwrotny też się odmienia:

yo

me

nosotros

nos

te

vosotros

os

él

se

ellos

se


Czasownik odmieniamy według jego koniugacji (normalnie):


yo

me levanto

nosotros

nos levantamos

te   lavantas

vosotros

os   levantáis

él

se   levanta

ellos

se   levantan


Uwaga:

- Jeżeli w bezokoliczniku zaimek dotyczy jakiejś osoby to go odmieniamy.

np.       Yo quiero sentarme. (Chcę usiąść.)

            Tú necesitas ducharte. (Musisz wziąć prysznic.)

            Ellos quieren acostarse. (Chcą położyć się spać.)


- W trybie rozkazującym zaimek zwrotny piszemy razem z czasownikiem i odmieniamy go.

 

Tryb rozkazujący - Imperativo

Imperativo Afirmativo:

np.

hablar

(mówić)

 

comer

(jeść)

 

vivir

(żyć)

 

yo

-

-

-

habla

come

vive

Usted

hable

coma

viva

nosotros

-

-

-

vosotros

hablad

comed

vivid

Ustedes

hablen

coman

vivan

 

 

-ar

 

-er

 

-ir

 

yo

-

-

-

-a

-e

-e

Usted

-e

-a

-a

nosotros / nosotras

-

-

-

vosotros / vosotras

-ad

-ed

-id

Ustedes

-en

-an

-an

 

 

 

 

 


np.       Escribe una carta a tus padre.          (Napisz list do rodziców.)

            ¡Cierren Cerrad) la ventana!          (Zamknijcie okno.)

            ¡Enciende la luz!                               (Zapal światło.)

            ¡Ven aquí!                                          (Przyjdź tutaj.)

            ¡Come un poco más!                          (Zjedz trochę więcej.)

Uwaga:

- Czasowniki zwrotne w Imperativo piszemy łącznie z odmienionym zaimkiem zwrotnym: (Uwaga: w 2 os. l. mn. (vosotros) opuszczamy końcówkę „-d” czasownika!)


yo

-

nosotros

-

levantate

vosotros

levantaos

Usted

levantese

Ustedes

levantense

 

Odmiana nieregularna i częściowo nieregularna:


 

 

Usted

vosotros

Ustedes

dać

dar

da

dad

den

powiedzieć

decir

diga

decid

digan

iść

ir

ve

vaya

id

vayan

robić

hacer

haz

haga

haced

hagan

słyszeć

oír

oye

oiga

oíd

oigan

kłaść

poner

pon

ponga

poned

pongan

być

ser

sea

sed

sean

wychodzić

salir

sal

salga

salid

salgan

mieć

tener

ten

tenga

tened

tengan

przychodzić

venir

ven

venga

venid

vengan

e => ie;  o => ue;  e => i

(tú, él, ellos)

np.:

zamykać

cerrar

cierra

cierre

cerrad

cierren

spać

dormir

duerme

duerma

dormid

duerman

powtarzać

repetir

repite

repita

repetid

repitan


Imperativo Negativo:

 

-ar

 

-er

 

-ir

 

yo

-

-

-

-es

-as

-as

Usted

-e

-a

-a

nosotros / nosotras

-

-

-

vosotros / vosotras

-éis

-áis

-áis

Ustedes

-en

-an

-an

np.

hablar

(mówić)

 

comer

(jeść)

 

vivir

(żyć)

 

yo

-

-

-

no hables

no comas

no vivas

Usted

no hable

no coma

no viva

nosotros

-

-

-

vosotros

no habléis

no comáis

no viváis

Ustedes

no hablen

no coman

no vivan

 

 

 

 



np.       No tomes estos pantalones.               (Nie bierz tych spodni.)

            No lo hagas.                                      (Nie rób tego.)

Imiesłów przeszły – Participio

-ar

=>

-ado

 

np. comprar (kupować)

=>

comprado

 

-er

-ir

 

=>

-ido

 

np. beber (pić)

np. salir (wychodzić)

=>

=>

bebido

salido

Używany do konstrukcji czasu przeszłego Pretérito Perfecto.


Odmiana nieregularna:

(robić)

hacer

=>

hecho

 

(położyć)

poner

=>

puesto

 

(rozwiązać)

resolver

=>

resuelto

 

(zepsuć)

romper

=>

roto

 

(widzieć)

ver

=>

visto

 

(wracać)

volver

=>

vuelto

 

(otworzyć)

abrir

=>

abierto

 

(powiedzieć)

decir

=>

dicho

 

(pisać)

escribir

=>

escrito

 

(umierać)

morir

=>

muerto

 

SER (BYĆ)

Odmiana w czasie teraźniejszym:

yo

soy

nosotros

somos

eres

vosotros

sois

él

es

ellos

son

Używany do określenia cech stałych:

- zawód, zajęcie, wyznanie                   (np. Soy estudiante.)

- pochodzenie                                      (np. Soy polaco.)

- cechy stałe (wygląd, charakter)         (np. Es rubia.;  Son simpáticos.)

- przynależność                                   (np. Ese coche es de Juan.)

- czas                                                  (np. Hoy es domingo.;  Ya es tarde.;  Ahora es verano.;

¿Qué hora es? Son las doce y media.)

 

ESTAR (BYĆ)

Odmiana w czasie teraźniejszym:

yo

estoy

nosotros

estamos

estás

vosotros

estáis

él

está

ellos

están

Używany do określenia stanów przejściowych:

- samopoczucie, stan fizyczny   (np. Estoy contento.;  Estoy cansada.)

- stan zdrowia                                      (np. Estoy resfriada.)

- stan cywilny                                      (np. Estoy soltero.) (ALE: Soy viudo.)

- cechy zmienne                                   (np. El reloj está roto.)

- usytuowanie rzeczy i osób znanych    (np. Mis gafas están en la mesa.) (ALE: Hay unas gafas en la mesa.)

- czas                                                  (np. Hoy estamos a domingo.;  Ahora estamos en verano.)

 

HAY (BYĆ)

Jest to bezosobowa (nieodmienna) forma czasownika: haber.

Odpowiednik angielskiego: there is / there are.

Używamy:

- określenie położenia rzeczy i osób nieznanych   (np. En el parque hay unos bancos.)

- w pytaniach o ilość                                                 (np. ¿Cuántas latas de Coca-Cola hay en la nevera?)


Przy określaniu położenia zdanie rozpoczynamy określeniem miejsca.

 

Hay występuje zawsze ze słówkami (w odpowiedniej formie):

- rodzajniki nieokreślone (un, una, unos, unas)           (np. Allí hay un museo.)

- liczebniki (uno, dos...)                                               (np. Hay dos personas en la habitación.)

- mucho (mucho, mucha, mucos, muchas)                (np. Hay muchas latas en la nevera.)

- poco (poco, poca, pocos, pocas)                             (np. Hay pocas latas en la nevera.)

- bastante (bastante, bastantes)                                 (np. Hay bastantes latas en la nevera.)